Denemeler

 DENEMELER

Denemeler, on altıncı yüzyılda yaşamış Fransız yazar Michael de Montaigne'in ilk kez 1580 yılında yayımlanmış olan deneme türündeki eseridir. Yazarın tam yüz yedi tane denemesinden oluşan bu kitabın özgün adı ise ‘Les Essais’dir. Aynı zamanda hümanist kültürün en önemli kaynaklarından olan bu yapıt, yayımlandığı yüzyılda Avrupa insanlarına özgür düşünce gibi birçok kavramı öğretmiştir. Bir klasik olarak nitelendirilen kitap, yayımlandığı yüzyıldan bu yana, önemli edebi eserlerden biri olmuştur. Denemeler kitabında Michael de Montaigne, özgün bir dil ve kendine has akıcılığıyla belirli konulardaki görüşlerini ifade etmiştir. Yazar, kitaptaki denemeleri için kendini ve düşüncelerini bütün çıplaklığıyla dile getirdiğini söyler. Okuduğumda ne kadar da haklı olduğunu anlamak zor olmadı. Bana göre Denemeler bir başucu kitabı niteliğinde.

 

Kitapta dikkat çeken bir diğer noktanın ise Montaigne'in yazılarına verdiği başlıklar olduğunu düşünüyorum. Bir okur olarak, bir kitabın veya herhangi bir denemenin, yazının başlığının benim için önemli olduğunu söyleyebilirim. Montaigne'in yazılarına attığı yalın, basit ve süslenmemiş başlıkların okuyucuyu cezbeden en önemli unsurlardan biri olduğunu düşünüyorum. Yazarın ne kadar samimi olduğunu attığı başlıklar da kanıtlar nitelikte.

 

Montaigne, kimsenin düşünmeye bile cesaret edemediği gerçekleri denemelerinde tek tek işlemiş. Okunduğunda tokat yemiş gibi hissettiren denemeler yer alıyor kitabın içinde. Denemelerde günlük, basit ve yazımı kolay olanlardan en ince düşünülmüş, hayatın ayrıntılarına dikkat çekenlere kadar birçok konu işlenmiş. Bu da kitabı okuyucuya çekici kılan hususlardan yalnızca bir tanesi...

 

Kitapta altını çizdiğim birçok cümle oldu. İşte onlardan bazıları:

 

• "Acı masuma da yalan söyletir"

•" Yaşıyor ama bilmiyor yaşadığını"

•"Ah bir dost! Eskiler dostluğun sudan ve ateşten daha zorunlu ve daha tatlı olduğunu söylerler, ne doğru!"

•"Niçin başka güneş başka toprak ararsın, yurdundan kaçmakla kendinden kaçar mısın?"

•"Bütün umudum kendimde"

•"İnsan her yerde hep o insandır ve bir insanın özünde soyluluk olmadığımı dünyanın tacını da giyse çıplak kalır".

•"En az bildiğim şeyler tartışmaya en elverişli olanlarıdır".

 

Deneme okumayı sevenlerin ve klasik okumanın bir ayrıcalık olduğu düşünenlerin bu kitabı mutlaka okuması gerektiğini düşünüyorum. Denemeler yalnızca okunmamalı, başucu kitabı yapılmalıdır.

İdriscan DURU

 

Künye : Michel de Montaigne, Denemeler - Hasan Ali Yücel Klasikleri, İş Bankası Kültür Yayınları, 2016, ISBN: 9 789 754 586 985